LISÓW, Św. Mikołaja b. w.

Adres:
26-026 Morawica, Lisów nr 35
tel. 41-354-90-05

www.lisow.kielce.opoka.org.pl

liczba mieszkańców: 1 888

Proboszcz:
ks. Paweł Zębała, mgr teol., dr prawa kan. ur. 1981 (Kielce, św. Stanisława), wyśw. 2009, mian. 2022

Kaplice:
Brudzów (pw. Matki Bożej)

Rys historyczny:
Początki parafii sięgają XI w., zatem czasów wczesnego średniowiecza. Niektóre źródła historyczne jako datę powstania parafii podają rok 1119, wśród nich Rubrycela Katedralna. Zaś Jan Długosz, kronikarz polski, przy dacie 1326, pisząc o dekanacie Kije, wymienia również parafię Lisów. W kronice parafialnej odnotowano, iż w 1440 roku w Lisowie wybudowano kościół drewniany pod wezwaniem św. Andrzeja. Sama miejscowość, pamiętająca czasy św. Królowej Jadwigi, rozłożona jest na kwadratowym planie. Centrum stanowi rynek z odbiegającymi po czterech stronach uliczkami przecinającymi się pod kątem prostym. Charakterystyczny plan zabudowy świadczy o lokacji miejscowości na tzw. prawie niemieckim. Kościół murowany p.w. św. Mikołaja powstał na początku XVI wieku. Przez lata był rozbudowywany. Ok. 1630 roku słynny, stary polski ród Krasińskich, który posiadał swoje dobra w Maleszowej, niedaleko Lisowa, wybudował przy kościele swoją kaplicę rodzinną. Odtąd wszyscy członkowie rodu byli chowani, w krypcie pod kaplicą. Bogato zdobiona kaplica posiadała osobne wejście. W latach 1912-1913 zostało dobudowane prezbiterium, położono posadzkę.

Kościół posiada jedną nawę z niższym prezbiterium ze sklepieniem krzyżowym. Bryła nawy została przykryta dwuspadowym, stromym dachem o formie gotyckiej. Po obu stronach nawy dobudowano cztery kaplice: Matki Boskiej Częstochowskiej, św. Barbary, św. Jana Chrzciciela oraz św. Józefa. Nawę główną zamyka drewniany chór organowy wyposażony w skromny instrument.

Do bryły kościoła od strony zachodniej dostawiona została – czworoboczna u podstawy i ośmioboczna powyżej poziomu gzymsu – dzwonnica zakończona barokowym, cebulastym, dwudzielnym hełmem zwieńczonym iglicą. Kościół jest ogrodzony charakterystycznym kamiennym murem ze skarpami, takim jakie spotyka się na tym terenie wokół małych kościołów parafialnych.

Od strony północnej, za murem kościelnym rozciąga się cmentarz parafialny, a przy jego bramie stoi kaplica grobowa (XVIII w.) jednego z proboszczów tutejszej parafii. Na ścianie kaplicy widoczne są trzy epitafia.

Dzieje
Burzliwe lata II wojny światowej tragicznie odbiły się na losach kościoła św. Mikołaja i Lisowa. Tragicznie zwłaszcza zapisał się w pamięci mieszkańców i parafii dzień 13 stycznia 1945 r., kiedy to doszło tu do dużej bitwy pancernej. Znajdujący się na wzgórzu kościół zdobyty przez wroga, stał się wówczas dla Niemców ważnym punktem strategicznym. W kościelnej wierzy siedział snajper niemiecki, który dziesiątkował przez długie godziny żołnierzy rosyjskich i polskich, aż do momentu zestrzelenia go. Z ponad stu domostw w Lisowie, z bitwy ocalało jedynie kilka. Wydarzenia te upamiętniają trzy krzyże wykonane z luf czołgowych. W krwawej bitwie poległy setki żołnierzy po obu stronach. Niemieckich i rosyjskich pochowali mieszkańcy Lisowa na cmentarzu przy kościele parafialnym. Istniały nawet plany utworzenia cmentarza dla żołnierzy niemieckich. Pomysł ten jednak został zaniechany. Tuż pod murami kościoła Niemcy składowali i naprawiali wozy pancerne, czołgi, ciężki sprzęt artyleryjski. Po zakończeniu wojny potrzeba było wiele wysiłku i trudu, zarówno ze strony parafii, jak i mieszkańców, aby przywrócić dawny wygląd świątyni. Do dziś zobaczyć można klamry spinające spękane w wielu miejscach mury. Przez lata wykonywano wiele cennych prac. Ogromne zasługi na tym polu ma ks. proboszcz Antoni Zakała, pracujący w parafii w latach 1945-1978.

Skarby
Wnętrze świątyni kryje przepiękne unikatowe freski z rzadko występującymi olejnymi malowidłami na suficie. Szczególnym pięknem odznacza się obraz Matki Bożej Wniebowziętej w kaplicy bocznej. W ołtarzu głównym znajduje się obraz przedstawiający św. Mikołaja, pod zasuwą jest drugi obraz Chrystusa ukrzyżowanego. Oba dzieła, jak i obraz św. Józefa w nawie bocznej, wykonał żyjący w XIX wieku polski malarz Rafał Hadziewicz. Ogromną wartość przedstawia zwłaszcza Kaplica Krasińskich. Odnowiony został ołtarz św. Barbary i tablice z epitafiami.

Czy wiesz, że...
Na cmentarzu w Lisowie pochowani są fundatorzy Kaplicy w Morawicy Edward i Hortensja Oraczewscy.

W Lisowie istniał zespół dworsko-folwarczny, położony był naprzeciw wsi po drugiej stronie dzisiejszej szosy do Chmielnika, na wzniesieniu z szerokim widokiem na dolinę Morawki. Dziś po dworze pozostały resztki murów w otoczeniu starych drzew, ruiny zabudowań gospodarczych. W połowie XIX w. we wsi istniały dwie drewniane karczmy – dworska i plebańska oraz dwa drewniane młyny wodne na Murawce – dziś nie istniejące.

Mieszkańcy Lisowa wsławili się swoim zaangażowaniem religijnym podczas tzw. „Strajku o krzyże”. To mniej znane, ale znaczące wydarzenie miało miejsce w szkole podstawowej w Lisowie w 1986 roku. W obronie krzyża stanęli wówczas rodzice i członkowie grona pedagogicznego. W maju 1986 roku za obronę krzyża podziękował im osobiście prymas Kardynał Józef Glemp. Strajk upamiętnia wmurowana w kościele tablica.

>> Renowacja

Odpusty: św. Mikołaja – 6 grudnia;
św. Józefa – 19 marca;
św. Stanisława – 8 maja